به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ارمغان شهر ، صنعتی شدن جوامع و در نتیجه تغییر سبک زندگی انسان‌ها، کم تحرکی، استفاده از غذاهای پرکالری و چرب و فست فودها و انجام برخی رفتارهای پر خطر مانند مصرف دخانیات ( سیگار و قلیان) از عوامل شیوع بیماری‌های غیرواگیر است و اخیرا بیشتر از قبل شاهد بروز آن در سطح جامعه هستیم.
استرس‌ها نیز تاثیر بسزایی در ایجاد و تشدید بیماری‌های غیر واگیر از جمله فشار خون، بیماری‌های قلبی و عروقی و سرطان‌ها دارد و استرس‌های محیطی می‌تواند به‌شدت بدن انسان را تحت تاثیر خود قرار دهد.
با توجه به آلودگی‌های زیست محیطی طی ۱۰ سال اخیر علاوه بر افزایش تعداد بیماران در همه حوزه‌ها از جمله بیماری‌های ریوی، قلبی و سرطان‌ها، سن بروز بیماری‌ها در افراد کاهش ودر مقابل، شدت بیماری‌ها افزایش یافته و رفتار تند و تیزتری پیدا کرده است؛ گاهی اوقات مشاهده می‌کنیم روش‌های درمانی که شاید ۱۰ سال گذشته در بهبود بیماری راحت‌تر عمل کرده است در حال حاضر سخت‌تر از قبل جواب می‌دهد و این موضوع نشان از نقش و تاثیر فاکتورهای محیطی در نوع بیماری‌ها و بروز آن از نظر سنی است.
از نظر سازمان جهانی بهداشت، آلودگی آب و هوا یکی از عوامل اثبات شده در بروز بیماری‌های ریوی مزمن، قلبی و عروقی و سرطان ها است؛ بنابراین علاوه بر هوای پاک، مصرف آب سالم نیز از ضرورت‌های سبک زندگی سالم است مثلا نیترات موجود در آب می‌تواند ریسک بیماری‌های مختلفی از جمله سرطان باشد.
نکته قابل توجه در مورد بیماری‌های غیرواگیر نبود علائم هشدار دهنده در فرد مبتلا است و بیماری‌هایی چون سرطان‌ها، دیابت، کبد چرب و یا پوکی استخوان در مراحل اولیه بدون علامت هستند، از این رو هر فرد برای داشتن یک زندگی سالم و پیش‌گیری از انواع بیماری‌های غیر واگیر ملزم به داشتن سبک زندگی سالم از جمله تحرک فیزیکی مناسب، تغذیه سالم مانند استفاده کافی از میوه‌ها و سبزیجات، مصرف کمتر گوشت قرمز، حذف سیگار و مصرف دخانیات، مصرف پروتئین‌ها مانند خوردن حداقل هفته‌ای دو بار غذاهای دریایی که معمولا در ایران این رژیم غذایی انجام نمی‌شود و انجام آزمایش‌ها به‌طور منظم وطبق پروتکل‌ها که براساس سن و فرد متفاوت است.
از جمله بیماری‌های شایع غیر واگیر می‌توان به سرطان‌ها و کبد چرب اشاره کرد که برای پیش‌گیری از ابتلا به این بیماری‌ها توجه به نوع تغذیه و تحرک از دوران کودکی، جلوگیری از چاقی افراد و پرهیز از مصرف غذاهای چرب و پر کالری بسیار موثر است و در واقع زندگی بی‌تحرک در کنار استفاده از این‌گونه غذاها می‌تواند از عوامل مهم در بروز این بیماری غیر واگیر محسوب شود، لذا توجه و برنامه‌ریزی برای داشتن تحرک و فعالیت روزانه و میزان مصرف درست کالری‌ها از مهم‌ترین عوامل پیش‌گیری برای مبتلا نشدن به کبد چرب است و در صورتی‌که این روند ادامه پیدا کند، فرد دچار ریسک نارسایی کبد و در نهایت منجر به از کار افتادن آن خواهد شد که سیروز کبدی نام دارد.
در واقع یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که افراد در جوامع امروزی با آن مواجه هستند، افزایش وزن و چاقی است که در نهایت باعث ریسک فاکتور دیابت، کبد چرب، بیماری‌های قلبی و عروقی و حتی ریسک فاکتور سرطان خواهد شد.
- ضرورت فرهنگ‌سازی در شناخت بیماری‌ها به افراد
علیرضا صادقی، آنکولوژیست و عضو هیئت علمی داشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه سرطان رشد غیر طبیعی یک سلول است، اظهار کرد: در سلول‌های بدن عوامل محرک و مهاری رشد سلول وجود دارد که منجر به رشد منظم سلول در بدن می‌شود تا از حالت طبیعی خارج نشده و تحت کنترل بدن قرار گیرد.
وی می‌افزاید: زمانی‌که یک سلول سرطانی می‌شود، تغییراتی در داخل ژنهای سلول ایجاد شده که عوامل مهارکننده رشد سلولی از بین میرود و به‌صورت غیر مهاری رشد می‌کند؛ سلول در این زمان دیگر تحت تاثیر سیستم بدن قرار نداشته و به‌صورت خود مختار رشد می‌کند و در نتیجه به‌شکل توده‌ای می‌شود که اگر از رشد آن جلوگیری نگردد به اطراف خود دست اندازی کرده و ممکن است وارد خون شود و به بافت‌های دیگر نیز سرایت کند و کل بدن را تحت تاثیر قرار دهد.
این آنکولوژیست و هماتولوژیست عوامل ژنتیکی و وراثتی، استرس و عوامل محیطی مانند نوع تغذیه از جمله مصرف زیاد گوشت قرمز، غذاهای دارای نیترات و مواد نگه‌دارنده، غذاهای کبابی، مصرف کم سبزیجات و میوه‌ها در رژیم غذایی، انجام رفتارهای پر خطر مانند مصرف سیگار و الکل، مناسب نبودن محل زندگی و کار به لحاظ شرایط اقلیمی و آب و هوایی و حتی تنش‌ها و استرس‌های محیط زندگی و محل کار را از عوامل موثر در بروز سرطان‌ها می‌داند وتاکید می‌کند: ضرورت فرهنگ‌سازی در آگاه ساختن و شناساندن بیماری‌ها برای افراد باعث می‌شود تا در پیش‌گیری از آن تاثیر بسزایی داشته باشد؛ برای مثال باید توضیح داد که کبد چرب چیست و در طولانی مدت و در گریدهای بالا به چه چیزی تبدیل خواهد شد که در نهایت باعث از بین رفتن بافت‌های آن شده و در نتیجه می‌تواند حیات انسان را تهدید کرده و به خطر اندازد؟
صادقی با تاکید بر نقش استرس‌ها در تشدید بیماری سرطان، ادامه می‌دهد: در افرادی که به‌صورت ژنتیکی دارای ریسک سرطان هستند، عامل استرس و تنش‌های محیطی می‌تواند در بروز و تشدید این بیماری بسیار موثر باشد، به‌گونه‌ای که سرطان در این افراد تهاجمی‌تر و درمان آن نیز سخت‌تر است.
این پزشک فوق تخصص معتقد است، استرس‌ها بسته به فرد و عوامل محیطی به دو گروه مثبت و منفی تقسیم می‌شوند؛ استرس‌های مطلوب مانند استرس شب کنکور و امتحانات خطری ندارد و در واقع از عوامل رشد فردی و اجتماعی محسوب می‌شوند اما تنش‌های محیطی و استرس‌های ناشی از بحران‌های اجتماعی مانند ورشکستگی، شنیدن خبر فوت نزدیکان و اتفاقاتی از این دست، پرخطر است و حتی می‌تواند ریسک بسیاری از بیماری‌های غیرواگیر از جمله سرطان‌ها باشد.
وی اضافه می‌کند: خواب کافی نیز نقش موثری در سلامت روح و جسم انسان دارد و کمبود آن می‌تواند مشکلات زیادی از جمله بروز بیماری‌های جسمی را به همراه آورد.
صادقی با اشاره به اینکه سرطان‌ها در بیشتر موارد بدون علامت هستند، می‌گوید: برای انواع شایعی از آن مانند سرطان روده، پستان، دهانه رحم و پوست پروتکل‌هایی برای انجام غربالگری وجود دارد که در سنین خاصی شروع و انجام می‌شود این در حالی است که بیش از صدها نوع سرطان در دنیا وجود دارد که پروتکل خاصی برای غربالگری آن نیست و می‌تواند بدون وجود هیچ ریسک فاکتوری در بدن ظهور کند.
وی به سرطان‌هایی چون لنفوم، سرطان مغز استخوان یا سارکوم اشاره می‌کند و می‌افزاید: این دسته از سرطان‌ها گاهی بدون هیچ عامل یا بیماری زمینه‌ای یا ژنتیکی در فرد بروز می‌کند و شاید بتوان در آینده با روش‌های ژنتیکی واز طریق خون، طیف وسیعی از آن را در زمان کوتاه‌تر و سریع تشخیص داد که البته برای تحقق این مهم راه طولانی در پیش است.
- پیشرفت صنعت داروی ایران در علم آنکولوژی
این عضو هیات علمی با بیان اینکه صنعت دارویی ایران از نظر علم آنکولوژی در دهه اخیر پیشرفتهای قابل توجهی داشته است و در جایگاه خوبی قرار دارد، خاطر نشان می‌کند: ۹۵ درصد از داروهای شیمی درمانی، در کشور ساخته می‌شود، این در حالی‌است که تعداد قابل توجهی از داروهای ایمنی درمانی و همچنین داروهای هدف دار(تارگت تراپی) نیز به‌دست توانمند دانشمندان این مرز وبوم ساخته شده و در حال استفاده برای بیماران است که از نظر کیفیت با انواع برندهای معتبر دارویی در دنیا رقابت می‌کند.
وی از درمان سرطان براساس علم روز دنیا در ایران خبر می‌دهد و می‌گوید: در این حوزه می‌توان به درمان‌هایی چون شیمی درمانی ،ایمنی درمانی ،داروهای هدف دار (تارگت تراپی),روش‌های پرتودهی هسته ای،انواع روش‌های پرتودرمانی و پیوند مغز استخوان نیز اشاره کرد.
صادقی با اشاره به درمان کارتیسل تراپی در حوزه آنکولوژی که درکشور ایران مطالعات اولیه برای کاربرد این روش آغاز شده است، تصریح کرد: در این روش از طریق تحریک سلول‌های بدن و افزایش سیستم ایمنی آن، سلول‌های ایمنی فرد می‌تواند سلول‌های سرطانی را نابود کند که برای سرطان‌های پیشرفتهای چون خون یا غدد لنفاوی به‌عنوان یک درمان نجات بخش از آن استفاده می‌شود.
این استادیار دانشگاه خاطرنشان می‌کند: در حال حاضر روش‌های درمانی در علم آنکولوژی در دنیا به سمت ایمونو تراپی در حرکت است.
وی می‌افزاید: با فعال کردن سلول لنفوسیت‌ها به‌عنوان نگهبانان در بدن انسان، می‌توان سلول‌های سرطانی را نابودکرد که در این زمینه هر بار داروی جدیدی تولید می‌شود و در درمان بعضی از سرطان‌ها بسیار موثر بوده است.
صادقی به انواع روش‌های رادیو تراپی یا پرتو درمانی اشاره می‌کند و می‌گوید: این روش به‌صورت پرتودرمانی سه بعدی ، براکی تراپی یا پرتو درمانی داخلی ،پرتودرمانی حین عمل جراحی و روش‌های سایبر نایف که به‌صورت موضعی یک نقطه مورد نظر از بدن را پرتو درمانی می‌کند، انجام می‌شود.
- لزوم انجام غربالگری برای پیش‌گیری از برخی بیماری‌های غیرواگیر
وی با توضیح اینکه غربالگری به مفهوم انجام اقدامات تشخیصی در افراد سالم و بدون علامت برای تشخیص زودرس سرطان است، تاکید می‌کند: این روش‌ها فقط برای تشخیص زودرس چند کنسر از جمله کانسرپستان،کانسرکولون،کانسردهانه رحم ،کانسر پوست وکانسر پروستات موثر است و هر کدام روش وپروتکل خاصی دارد.
صادقی ادامه می‌دهد: علائم هشدار دهنده با توجه به نوع سرطان متفاوت است اما در مورد علائم کلی می‌توان به کاهش وزن قابل توجه، دفع خون از مدفوع، یبوست غیرقابل توجیه، ناراحتی گوارشی و غیر طبیعی معده که به دارو جواب نمی‌دهد، تب غیر قابل توجیه وطولانی مدت، ضایعات غیر طبیعی از جمله خال‌های پوستی که دچار تغییر رنگ و یا بیش از حد بزرگ شده است و غیره اشاره کرد.
این پزشک فوق تخصص تصریح می‌کند: انجام غربالگری برای انواع سرطان متفاوت است؛ به‌عنوان مثال برای تشخیص به‌موقع سرطان روده تمام افراد سالم از سنین بالای ۴۵ تا ۵۰ سال باید کولونوسکوپی انجام دهند و این غربالگری باید هر ۱۰ سال یک‌بار تا سنین ۷۰ و ۷۵ سال تکرار شود.
وی اضافه می‌کند: درصورت وجود عوامل ژنتیکی سن غربالگری باید ۱۰ سال زودتر انجام شود.
صادقی با تاکید بر اینکه با انجام به‌موقع غربالگری و تشخیص درست، می‌توان با هزینه بسیار کمتر از خطر ابتلا به سرطان و مشکلات ناشی از آن نجات پیدا کرد، می‌گوید: روند تبدیل یک هسته اولیه به سرطان روده، توالی ۱۰ ساله دارد بدین معنی که اگر در غربالگری این نوع سرطان، پولیپ‌هایی در جدار روده مشخص شود برای تبدیل به سرطان، ۱۰ سال زمان لازم دارد؛ از این رو توالی انجام کولونوسکوپی و غربالگری نیز هر ۱۰ سال یک‌بار انجام می‌شود.
گفتنی است، سرطان پستان از شایع‌ترین انواع سرطان در خانم‌ها است که از هر ۸ تا ۹ نفر در آن‌ها یک خانم به این نوع سرطان مبتلا می‌شود و تمام زنان و دختران از سن ۴۰ سالگی باید ماموگرافی انجام دهند؛ درحال حاضر بخاطر فرم جمعیتی، سن بروز سرطان پستان در خانم‌ها یک دهه کاهش یافته است و پیک سنی بروز این بیماری که در سن ۵۰ تا ۶۰ سال بوده به ۴۰ تا ۵۰ سالگی رسیده است.
به‌طور کل ۷۰ درصد سرطان‌ها درمان‌پذیر است اما در صورتی‌که دیر تشخیص داده شود، به‌طور قطع احتمال خطر مرگ را افزایش می‌دهد لذا برای درمان سرطان‌ها علاوه بر تشخیص درست و درمان لازم، فرهنگ سازی برای رجوع به موقع افراد به پزشک در هنگام مشاهده علائم و یا انجام غربالگری‌ها به‌شدت ضروری است و در واقع نگرشی که در مورد بیماری سرطان در جامعه وجود دارد باید تغییر کند.
این عضو هیات علمی خاطر نشان می‌کند: درمان سرطان‌ها همکاری بین رشته‌ای منسجم و منظمی را می‌طلبد و سرعت و زمان نقش موثر و قابل‌توجهی در تشخیص زودرس و درمان بهینه آن دارد.
